یبوست چطور ایجاد می‌شود؟ معرفی قابض‌ها و ملین‌ها

یبوست بخش اول

نویسنده: ستاره کیومرثی

آیا مشکل یبوست دارین؟

چی می شه که آدم یبوست می گیره و مدفوع راحت توی روده حرکت نمی کنه؟

یبوست انواع مختلف داره و می تونه بخاطر زیاد شدن خشکی، سردی، گرما یا تری (بلغم هضم نشده) توی روده ها بوجود بیاد. ممکنه کیفیت‌های خشکی و سردی با هم توی روده‌ها زیاد بشن (یبوست واتایی)، ممکنه خشکی و گرمی با هم زیاد بشن (یبوست پیتایی) و یا سردی و تری با هم افزایش پیدا کنن (یبوست کافایی).

اینکه بخواین تشخیص بدین دقیقا از چه نوع یبوستی دارین رنج می‌برین یکم پیچیده‌است و نیاز به آموزش‌های تخصصی آیورودیک داره… اما چطوره توی چند مطلب آینده براتون به زبون خیلی ساده در مورد یبوست‌های ناشی از خشکی و تری، علائم کلی و درمان‌های خونگی‌شون بنویسم؟

توی قدم اول بیاین با هم چک کنیم و ببینیم از نگاه آیورودا، تعریف کار کردن درست و نرمال شکم چیه:

اگر شما «هر روز» بین یک تا سه بار دفع مدفوع داشته باشین، مدفوع به راحتی و بدون فشار و زور زدن از روده‌تون خارج بشه و فرم داشته باشه (مثل یه موز رسیده) و متلاشی نشه… یعنی شما دفع سالمی دارین….

پس اگر یک روز درمیون شکم شما کار می‌کنه… حتی اگه مدفوع سفت نباشه… شما یبوست دارین…

اگه هر روز شکم‌تون کار کنه، اما مدفوع سفت باشه… شما یبوست دارین…

اگه هر روز شکم‌تون کار کنه و مدفوع بدون فرم باشه… یادتون باشه که این نوع دفع در آیورودا سالم محسوب نمی‌شه و نشونه‌ی وجود عدم تعادل در روده‌هاتونه… که به امید خدا توی سری بعدی پست‌های مربوط به اسهال و شلی مدفوع براتون در موردش می‌نویسم.

حالا بیاین به زبون خیلی ساده ببینیم یبوست ناشی از خشکی یعنی چی….

فرض کنین یه تونل وجود داره که قراره توش یه قایق حرکت کنه… اگه توی تونل آب باشه، قایق راحت و روان مسیرش رو طی می‌کنه. اگه آب وجود نداشته باشه قایقه وایمیسه و به گل می‌شینه. حالا به روده‌هاتون فکرکنین….روده‌هاتون شبیه همون تونله… که یه مخاط (Mucus membrane) لزج و لغزنده روی دیواره‌هاش وجود داره که کمک می‌کنه مدفوع براحتی توش به سمت پایین حرکت کنه.

حالا بدلایل مختلف (که بزودی توضیح می‌دم) بتدریج مخاط دیواره روده ها خشک می شن. بخاطر این خشکی مدفوع دیگه نمی تونه راحت توی روده ها حرکت کنه. در واقع حرکت رو به پایین مدفوع توی روده ها مختل می شه. این نوع یبوست معمولاً بخاطر عدم تعادل واتا (سودا) یا پیتا (صفرا) بوجود میاد.

علل یبوست ناشی از خشکی

در مورد یبوست ناشی از خشکی براتون نوشتم… گفتیم در یبوست ناشی از خشکی مخاط دیواره روده‌ها بتدریج خشک می‌شه؛ بخاطر این خشکی مدفوع دیگه نمی تونه راحت توی روده ها حرکت کنه. در واقع حرکت رو به پایین مدفوع توی روده ها مختل می شه.

از کجا بفهمیم یبوست‌مون ناشی از خشکی روده‌هامونه؟

مدفوع سفته… تیکه تیکه خارج می‌شه… شبیه تیله یا سنگ های کوچیک… یبوست همراه می‌شه با نفخ، اسپاسم توی ناحیه‌ی شکم و لگن و پیچیدن باد توی روده‌ها.

حالا چه عواملی باعث می‌شن کیفیت خشکی توی روده‌ی ما زیاد بشه؟

مصرف بیش از حد غذاهای خشک و قابض (غذاهایی که یبوست ایجاد می‌کنن و داروی اسهال محسوب می‌شن):

به، دانه های انار، بلوبری (‌Blueberry)، بلوط (Acorn)، خرمالو، سنجد، سیب (خام)، بروکلی، سیب زمینی، کلم بروکسل، کلم سفید، کلم قرمز، گشنیز، تخم گشنیز، گل کلم، لوبیا سبز، ماش، نخود سبز، نعناع، عرق نعناع، چای نعناع، باقلا، عدس، لپه، لوبیا (انواع مختلف)، ماش (Mung beans)، نخود، زنجبیل (در حجم زیاد)، چای زنجبیل، زیره (در حجم زیاد)، چای زیره، سماق، جو، سیگار،‌ کافئین.

چه کنیم؟

اول از همه مصرف غذاهای بالا رو که میزان خشکی خیلی بالایی دارن به حداقل برسونین….

سبزیجات سرد (مثل کلم، گل کلم، بروکلی،‌ کلم بروکسل، گشنیز و …) رو به هیچ وجه خام نخورین؛ و حتماً پخته و ادویه زده شده مصرفشون کنین.

بجای سیب خام، سیب پخته بخورین.

سیب زمینی رو تا جایی که ممکنه از رژیم غذایی‌تون حذف کنین… یادتون باشه سیب زمینی داروی قوی اسهاله.

مصرف غذاهای پر حبوبات (مثل عدسی، عدس پلو، آش پر نخود و لوبیا، حموس، فلافل و …) رو به حداقل برسونین.

مصرف چای و قهوه و رو به حداقل برسونین و بجاش چای هاضمه مصرف کنین.

خیلی از کسایی که یبوست دارن و طبعشون سرده برای اینکه گرمای بدنشون رو زیاد کنن هی چایی زنجبیل می خورن…. اما می دونستین چایی زنجبیل داروی قوی اسهاله؟

زنجبیل یه گیاه خیلی قویه که بلغم درون روده ها رو خشک می کنه و اگر بصورت روتین و روزانه مصرف بشه بشدت مخاط درون روده بزرگ رو خشک می کنه و یبوست مزمن ایجاد می کنه.

اصولاً بهتره زنجبیل مصرف دارویی بشه تا مصرف خوراکی… یعنی فقط در زمان وجود مریضی هایی مثل سرماخوردگی، اسهال و … بصورت موقت مصرف بشه. بهتره زنجبیل یا چای زنجبیل بصورت روزانه مصرف نشه مخصوصا برای کسائیکه دوشاهای واتا (سودا) و پیتا (صفرا) توشون غلبه داره.

خیلی از کسائیکه می خوان سالم‌تر زندگی کنن، نون جو رو جایگزین نون گندم می کنن…. اما می دونستین جو داروی قویه اسهاله و یبس کننده است؟

اگر مشکل یبوست دارین بجای نون جو از نون هایی استفاده کنین که با ترکیبی از آرد غلات مختلف مثل آرد گندم سبوس دار،‌ آرد چاودار، آرد جو و…. به همراه ادویه های هاضم مثل سیاه دانه، ‌رازیانه، زیره و … طبخ شده باشن.

توی مطلب بعدی در مورد غذاهای ملین و درمان خانگی یبوست ناشی از خشکی براتون صحبت می‌کنم.

پر باشین از سلامتی

ادامه مطلب:

یبوست بخش ۲

یبوست بخش ۳

یبوست بخش ۴

لطفاً در زمان بازنشر مطلب که با امید به سلامتی همگان و با مهر تألیف شده است، به نام نویسنده آن «ستاره کیومرثی» اشاره‌کنید.