بیماری‌های خودایمنی (۲)
۱۴۰۳/۰۳/۲۲
بیماری‌های خودایمنی (۴)
۱۴۰۳/۰۴/۰۹
بیماری‌های خودایمنی (۳)
گلوتن و بیماری‌های خودایمنی
نویسنده: ستاره کیومرثی
توی مطلب بیماری‌های خودایمنی (۱) یه آشنایی کوچیکی با چیستی و چراییِ بیماری‌های خودایمنی و درمان‌های رایجِ آنها پیدا کردیم.
توی مطلب بیماری‌های خودایمنی (۲) وارد مبحث تغذیه شدیم و با غذاهایی که سیستم ایمنی رو بیش از حد فعال می‌کنن آشنا شدیم.
توی این مطلب می‌خوایم بریم سراغِ رابطه‌ی گلوتن و بیماری‌های خودایمنی.
تا حالا واژه گلوتن (Gluten) به گوشتون خورده؟
تازگیا دیدین روی یه سری از محصولات ارگانیک و سالم برچسب «بدون گلوتن» رو می‌زنن؟
یا اگر خارج از ایران (تو آمریکا یا اروپا) زندگی می‌کنین … دیدین توی هر رستورانی که می‌رین یه منوی غذای بدون گلوتن هم وجود داره و هر کس می‌خواد سالم‌تر زندگی کنه غذاشو از اون منو انتخاب می‌کنه؟
خب اصلا این گلوتن چیه؟ گلوتن ترکیبِ دو پروتئینه که توی یه سری از غلات مثل گندم، بلغور، جو، جودوسر و … وجود داره، و همون ماده‌ای هست که باعث می‌شه خمیر این غلات حالت الاستیک و چسبنده داشته باشه.
به همین دلیل غلاتی که حاوی گلوتن هستن نسبت به غلات بدون گلوتن (مثل برنج، ذرت و …) خیلی سنگین‌تر، چسبنده‌تر و سخت‌هضم‌تر هستن.
توی مطالب قبلی متوجه شدیم که در افرادِ مبتلا به بیماری‌های خودایمنی متابولیسم کنده. اگر فرض کنیم لوله‌ی گوارش یه قابلمه‌اس که زیرش یه آتش روشنه، آتش زیر قابلمه توی این افراد خیلی کوچک و ضعیفه. حالا بیاین توی این قابلمه یه بشقاب ماکارونی بریزیم… یا یه تیکه نون بربری… یا یه نونِ خامه‌ای. همه‌ی این غذاهای خوشمزه‌ی حاویِ گلوتن، بسیار سنگین و سخت هضم محسوب می‌شن… مثل چسبِ اوهو می‌مونن! یه آتش گوارشیِ ضعیف، زورش به هضم‌شون نمی رسه. چی می‌شه؟
هضم ناقص این غذاها منجر به بوجود اومدن خلط‌های چسبناک (یا بلغم یا mucus یا سموم) توی لوله‌ی گوارش می‌شه. این بلغم‌ها در درجه‌ی اول می‌چسبن به پرزهای روده. هر چی لوله‌ی گوارش زور می‌زنه هضم‌شون کنه، در این زور آزمایی سرافکنده بیرون میاد!..
ـ واکنش بدن برای از بین بردن بلغم‌های چسبیده به پرزها چیه؟ فعال کردن سیستم ایمنی و افزایش التهاب (inflammation) در روده… در واقع سیستم ایمنی یه تب موضعی در محل تجمع سموم ایجاد می‌کنه تا از شرّشون خلاص بشه. اما معمولاً انقدر این سموم گردن کلفتن و میزانشون زیاده، سیستم ایمنی زورش نمی‌رسه…. از طرفی چون اون محیط پر از التهاب و آتش شده، ناخودآگاه دیواره‌ی روده شروع به تخریب شدن می‌کنه و یک مشکل مزمن بوجود میاد به نام «سندروم روده‌ی نشت کننده» یا Leaky Gut. این مشکل (که معمولاً در خیلی از افرادی که مبتلا به بیماری‌های خودایمنی هستن وجود داره)، منجر به التهاب مزمن در بدن می‌شه.
ـ دیگه چی؟ سموم و بلغم‌های هضم نشده توسط سیستم گردش خون و سیستم لنفاوی توی بدن می‌چرخن و در اطراف سلول‌هایی از بدن که دچار ضعف هستن (حالا یا به علل ژنتیکی، یا بخاطر وجود سابقه‌ی بیماری‌های قبلی) تجمع پیدا می‌کنن. در عضو‌های درگیر شده سناریوی بالا تکرار می‌شه و سیستم ایمنی شروع به تخریب ارگان‌های خودی می‌کنه.
افرادی که مبتلا به بیماری سلیاک هستن، بدنشون واکنش‌های خیلی شدیدی به مصرف گلوتن نشون می‌ده و با ورود حتی یک اپسیلون از مواد غذایی حاوی گلوتن، در همون لحظه دچار مشکلات شدید گوارشی می‌شن.
اما افرادی که مبتلا به بیماری‌های خودایمنیِ دیگه هستن (مثل لوپوس، آرتریت روماتوئید، ام اس، پسوریازیس، سلیاک، بیماری التهابی روده (IBD)، هاشیموتو، دیابت نوع یک، بیماری آدیسون) در ظاهر، وقتی گلوتن مصرف می‌کنن، در همون لحظه، بدنشون واکنش خاصی نشون نمی‌ده. اما در واقع، وجود گلوتن در رژیم غذایی‌شون، منجر به یک التهاب مزمن و پایدار در بدنشون می‌شه.
با قطع مصرف گلوتن (در کنارِ آلرژن‌های دیگه مثل لبنیات گاو و … که در پست‌های بعدی در موردشون صحبت می‌کنم)، سطح التهاب بطور محسوس کاهش پیدا می‌کنه، سیستم ایمنی آروم می‌گیره و علائم بیماری کاهش پیدا می‌کنه.
ـ ممکنه به نظرتون رفتن روی رژیم بدون گلوتن خیلی سخت و پیچیده باشه… بخصوص برای اینکه در ایران متاسفانه هنوز محصولات بدون گلوتن خیلی متنوع و در دسترس نیستن و محصولات موجود هم کیفیت خیلی بالایی ندارن. اما انقدر حذف این مواد تاثیر محسوسی روی خاموش شدن انواع بیماری‌های خود ایمنی داره که بعد از یه مدت این سختی رو با کمال میل به جون می‌خرین.
توی مطلب بعدی براتون بطور مفصل در مورد مواد غذایی حاوی گلوتن و جایگزین‌های مناسب و خوشمزه براشون صحبت می‌کنم.
پر باشین از سلامتی
مطالب مرتبط:
بیماری‌های خودایمنی (۱): چیستی و چراییِ بیماری‌های خودایمنی و درمان‌های رایجِ آنها
بیماری‌های خودایمنی (۲): اثر تغذیه بر روی بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی (۳): رابطه‌ی گلوتن و بیماری‌های خودایمنی.
بیماری‌های خودایمنی (۴): کدوم غذاها گلوتن دارن؟
بیماری‌های خودایمنی (۵): کدوم موادِ غذایی، ترکیبات اصلی محصولات بدون گلوتن رو تشکیل می‌دن؟
بیماری‌های خودایمنی (۶): محصولاتِ بدون گلوتن در دسترس در ایران
بیماری‌های خودایمنی (۷): تأثیر لبنیات بر روی بیماری‌های خودایمنی
بیماری‌های خودایمنی (۸): تأثیر شکر، پروتئین حیوانی و حبوبات بر روی بیماری‌های خودایمنی
پسوریازیس: درمان خانگی برای بیماری پسوریازیس (یک نوع بیماری خودایمنی)
لطفاً در زمان بازنشر مطلب که با امید به سلامتی همگان و با مهر تألیف شده است، به نام نویسنده آن «ستاره کیومرثی» اشاره‌کنید.
